Kod obszaru: PLB020005, ostoja ptasia

Powierzchnia całkowita: 172 093,39 ha

Istniejące formy ochrony przyrody: 

Rezerwaty przyrody:

  • „Buczyna Piotrowicka”,
  • „Buczyna Szprotawska”,
  • „Czarne Stawy”,
  • „Torfowisko Borówki”,
  • ,,Torfowisko pod Węglińcem’’,
  • „Wrzosiec koło Piasecznej”,
  • „Żurawie Bagno”; 

Parki krajobrazowe:

  • PK Łuku Mużakowa,
  • Przemkowski Park Krajobrazowy; 

Obszary chronionego krajobrazu:

  •  „XXXIV – Bory Dolnośląskie”,
  • „Dolina Czarnej Wody”

Położenie administracyjne: 

w woj. dolnośląskim:

  • gmina Bolesławiec,
  • gmina Chocianów,
  • gmina Chojnów,
  • gmina Gromadka,
  • gmina Osiecznica,
  • gmina Nowogrodziec,
  • gmina Pieńsk,
  • gmina Przemków,
  • gmina Radwanice,
  • gmina Węgliniec; 

w woj. lubuskim:

  • gmina Gozdnica,
  • gmina Iłowa,
  • gmina Małomice,
  • gmina Niegosławice,
  • gmina Przewóz,
  • gmina Szprotawa,
  • gmina Trzebiel,
  • gmina Wymiarki,
  • gmina Żagań.

 
Ogólny opis całego obszaru:
Ostoja obejmuje jeden z największych w kraju zwartych kompleksów leśnych. Położona jest w obszarze trzech regionów geograficznych: Równiny Chojnowskiej, Borów Dolnośląskich i Wzniesień Żarskich. Bory Dolnośląskie leżą w dorzeczu Odry, a główną rzeką regionu jest Bóbr, do którego uchodzą: Kwisa, Czerna Wielka wraz z Czerną Małą. Zachodnią granicę ostoi tworzy Nysa Łużycka. Rzeźba terenu jest słabo zróżnicowana. Południową część stanowi powierzchnia moreny dennej słabo falistej, która na północy przechodzi w równinę napływową z licznymi stożkami kemowymi. Równinę przecinają południkowo biegnące doliny rzek. Krajobraz ogromnych i zwartych powierzchni leśnych urozmaicają jedynie drogi i doliny rzeczne, dzielące Bory Dolnośląskie na mniejsze fragmenty.

W ostoi dominują piaszczyste siedliska borowe. Miejscowe drzewostany budują bory sosnowe z wrzosem zwyczajnym Calluna vulgaris, borówką czarną Vaccinium myrtillus i borówką brusznicą Vaccinium vitis-idaea w runie. Panującym gatunkiem jest sosna, a domieszkowo w małych ilościach rośnie tu również dąb (głównie dąb bezszypułkowy; występowanie dębu szypułkowego ogranicza się do dolin rzecznych), brzoza, buk oraz świerk. Na rzadziej występujących żyźniejszych siedliskach odnaleźć można płaty borów mieszanych i fragmenty lasów liściastych - buczyn i grądów. Bardzo interesujące są położone w okolicach Węglińca stanowiska sosny drzewokosej na torfowiskach, a w rejonie Świętoszowa i Żagania, na obszarze poligonów wojskowych, rozległe wrzosowiska i brzeziny oraz porastające podmokłe zagłębienia terenu olsy.

W okolicach Węglińca, Parowej i Ruszowa znajdują się ciekawe pod kątem przyrodniczym kompleksy stawów rybnych – Stawy Parowskie. Niektóre z nich porośnięte są szuwarami, podczas gdy inne są niemal pozbawione roślinności wodnej na skutek tzw. renowacji. Nieliczne wsie i miasteczka położone są wzdłuż dróg rozcinających Bory Dolnośląskie. Wokół nich znajdują się enklawy terenów otwartych, pól uprawnych i innych użytków rolnych. W dolinach rzek spotkać można śródleśne łąki i odłogi.  

Wartości przyrodnicze obszaru:
W ostoi stwierdzono 154 gatunki lęgowe lub prawdopodobnie lęgowe ptaków, spośród których 35 gatunków ujętych jest w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Dodatkowo stwierdzono aż 13 gatunków lęgowych ptaków, figurujących w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Bory Dolnośląskie stanowią jedną z najważniejszych w kraju ostoi lęgowych dla kani rudej Milvus milvus, bielika Haliaeetus albicilla, lelka Caprimulgus europaeus, a zwłaszcza „sów tajgowych” – sóweczki Glaucidium passerinum i włochatki Aegolius funereus. Bory Dolnośląskie uchodzą również za jedno z ostatnich miejsc występowania głuszca Tetrao urogallus i cietrzewia Tetrao tetrix w zachodniej Polsce. Niestety te dwa gatunki kuraków leśnych w ostatnich latach znalazły się na krawędzi wymarcia. W skali regionu Bory Dolnośląskie stanowią również ważny obszar lęgowy bąka Botaurus stellaris, bociana czarnego Ciconia nigra, trzmielojada Pernis apivorus, kani czarnej Milvus migrans, żurawia Grus grus, puchacza Bubo bubo, lerki Lullula arborea i świergotka polnego Anthus campestris.

Bory Dolnośląskie to nie tylko bogactwo awifauny. W Borach Dolnośląskich odnaleźć można rzadkie siedliska przyrodnicze, gatunki roślin, owadów i ssaków. Wartości te są chronione w kilku mniejszych siedliskowych obszarach Natura 2000 np.: Uroczyska Borów Dolnośląskich, Wrzosowiska Świętoszowsko-Ławszowskie, Dąbrowy Kliczkowskie, Dolina Dolnej Kwisy. Ogólnie na terenie Borów Dolnośląskich zarejestrowano ponad 20 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej. Charakterystycznymi dla Borów siedliskami są wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym Erica tetralix oraz przygiełkowiska z licznymi reprezentantami flory atlantyckiej. Opisywany obszar cechuje się występowaniem nie tylko atlantyckich gatunków roślin, lecz również borealnych oraz górskich. Stwierdzono tu 9 gatunków figurujących w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, m.in.: widłaka cyprysowego Diphasiastrum tristachyum, sosnę drzewokosą Pinus x rhaetica, grzybienia północnego Nymphaea candida, nadwodnika sześciopręcikowego Elatine hexandra, rdestnicę podługowatą Potamogeton polygonifolius, czy też ponikło wielołodygowe Eleocharis multicaulis. Współcześnie w ostoi ,,Bory Dolnośląskie’’ zidentyfikowano również 7 gatunków ssaków ujętych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, m.in. mopka Barbastellus barbastellus, nocka Bechsteina Myotis bechsteinii, bobra europejskiego Castor fiber,  wydrę Lutra lutra oraz wilka Canis lupus, który  po trzech wiekach nieobecności ponownie skolonizował Bory Dolnośląskie i szybko zwiększa swą liczebność. Płazy i gady z II załącznika Dyrektywy Siedliskowej reprezentowane są przez traszkę grzebieniastą Triturus cristatus, kumaka nizinnego Bombina bombina i żółwia błotnego Emys orbicularis. Poza tym dosyć licznie występuje tu rzadki wąż - gniewosz plamisty Coronella austriaca. Na terenie ostoi  występuje także 9 gatunków owadów i 2 gatunki ślimaków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Są to m.in.: ważka - trzepla zielona Ophiogomhus cecilia, motyle - przeplatka maturna Hypodryas maturna i modraszek nausitous Maculinea nausithous, chrząszcze - kozioróg dębosz Cerambyx cerdo, jelonek rogacz Lucanus cervus i pachnica dębowa Osmoderma eremita, a także ślimak - poczwarówka zwężona Vertigo angustior. Z rzadkich, zagrożonych owadów, spoza Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, występują tu: paź żeglarz Iphiclides podalirius, smukwa kosmata Scolia hirta, czy chociażby szklarnik leśny Cordulegaster boltonii.

Zagrożenia obszaru:
Do najważniejszych zagrożeń w ostoi należy zaliczyć nieodpowiednio prowadzoną gospodarkę leśną, charakteryzującą się nadmiernym wyrębem starodrzewi i drzew dziuplastych, usuwaniem martwego drewna z lasu, stosowaniem wielkopowierzchniowych zrębów zupełnych oraz zalesianiem łąk, pastwisk, wrzosowisk i wszelkich „nieużytków”. Zagrożeniami dla przedmiotów ochrony w ostoi są również przedsięwzięcia polegające na osuszaniu terenów podmokłych i regulacji cieków wodnych, intensyfikacja gospodarki stawowej oraz zabudowywaniu terenów otwartych. Negatywnie oddziałuje również budowa nowych dróg. Nie bez znaczenia jest nadmierne penetrowanie przez ludzi (jagodziarze, grzybiarze, kajakarze, miłośnicy „ekstremalnych sportów”) siedlisk ptaków, zwłaszcza w okresie ich lęgów. Negatywne następstwa dla wielu gatunków ptaków może przynieść ekspansja inwazyjnych gatunków zwierząt (jenot, norka amerykańska, szop pracz).

Do pobrania:

  • Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu i Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 21 maja 2014 roku  w sprawie ustanowienia planu zadań ochrony dla obszaru Natura 2000 Bory Dolnośląskie PLB020005 [PDFZ_BD-N2000_20022015.pdf (5,02MB)]
  • Natura 2000 - Bory Dolnoślaskie, Standardowy Formularz Danych [PDFSFD_BD-N2000_Z_BD-N2000_20022015.pdf (131,61KB)]

Wykorzystano materiały ze strony: http://natura2000-dolnyslask.pl/

 

Poniżej przedstawiamy mapy obszaru, ograniczone do terenu gminy Bolesławiec oraz inne materiały, które mogłyby Państwa zainteresować.